Tarihi eserler ve daha önce yapılmış madeni paralar hakkında birçok yazı görebilirsiniz. Ancak bu yazıların çoğu aradığınız cevabı bulmak için yeterli olmayacaktır. Sizlerle tarihi eserler ve fiyatları hakkında yaptığım araştırmaları paylaşmak istiyorum. Evet, Türkiye Cumhuriyeti uygarlığın doğduğu topraklarda yer aldığından birçok türde antik sikke, sikke ve tarihi eser barındırmaktadır. Tarihsel parayı sorgulama ve değerini bulma talebi de buna paralel olarak yüksektir. Bu yazımda eski para değerleri ve para kazandıran tarihi paralar hakkında tüm detaylara gireceğim.
İçindekiler
Tarihi Sikkeler
Tarihsel parasal fiyatları sorgulamak isteyen birçok kişi, farklı bir yerden veya farklı dönemlerden madeni paralar almış olabilir. Her şeyden önce, bu konunun yasal veya yasadışı durumunu bilmeniz gerekir. Bu konuda detaylı bilgiye Miras ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinden ulaşabilirsiniz. Ayrıca 2863 sayılı Kültür Varlıklarını Koruma Kanunu’nda tüm detaylar yer almaktadır. Tarihi sikke satışı için kanuna aykırı durumlar dışında nümismatik alanında araştırma yapmalısınız.
Nümismatik; Tarihsel dönemler boyunca farklı devletler tarafından basılan sikkeleri inceleyen bir bilimdir. Bu bilim dalı ile uğraşan kişilere nümismatist denir. Türkiye’de bu alanda uzman çok sayıda nümismatist var. Öncelikle bilmelisiniz ki tarihi sikkeler ve fiyatları konusunda danışabileceğiniz en profesyonel ve bilgili kişiler onlar. Paranızın değeri veya satışın yasallığı hakkında herhangi bir şüpheniz varsa, en yakın müze müdürü veya bir nümismatist ile iletişime geçebilirsiniz.
Peki nümismatist veya müze müdürlüğü ile iletişime geçmeden nasıl tarihi para sorgulaması yapabilirsiniz? Bu yazımda sizlere altın, gümüş, demir, metal ve kağıt paralarınız ile ilgili tüm araştırma işlemleriniz ile ilgili yapmanız gerekenleri anlatacağım. Bu sayede elinizdeki eski paranın değerini anlayabilirsiniz.
Ülkemizde birçok döneme ait tarihi eserler bulmak mümkündür. Mezopotamya’nın yani insanlığın doğru topraklarında bulunan Türkiye, parayı ilk bulan Lidyalıların yaşadığı bölgeye de sahiptir. Ancak Lidya sikkeleri, Bizans sikkeleri, Roma sikkeleri, eski Ermeni sikkeleri ve Osmanlı dönemine ait sikkeler bulmak mümkündür. Bu tarihi eserler ve değerleri hakkında büyük bir bilgi eksikliği bulunmaktadır.
Elinizde eski çağlardan kalma eski paralar bulabilirsiniz. Ancak bu paraların eski olması sizi endişelendirmesin. İzmir ve Manisa bölgelerinde tarlalarında Lidya sikkeleri bulan birçok köylüye rastlayabilirsiniz. Ancak, bu paraların hepsi değerli değildir. Çünkü paranın durumu çok önemlidir. Elbette bazı tarihi eser satış noktaları için eski paranın orijinallik belgesine sahip olması da önemlidir. Örneğin; Lidya madeni parası olduğunu iddia eden 55 ile 5000 dolar arasında sertifikalı madeni paraları eBay’de inceleyebilirsiniz. Bu fiyat farklılıklarının temel nedeni, içinde bulunulan dönemin para biriminin nadir olması ve iyi durumda olmasıdır.
Türkiye’de elinizde bulunan tarihi eser parasının değerini sorgulamak için öncelikle hangi döneme ait olduğunu belirlemelisiniz. Sahip olduğunuz paranın üzerinde o zamanın hükümdarının rölyefi veya mızraklı bir asker gibi figürler olabilir. Özellikle tarihöncesinde bu tür insan veya hayvan figürlerinin basıldığı sikkelerin sayısı oldukça fazladır. Bu örneklere Bizans dönemine ait Yunan gümüş sikkelerinde ve antik sikkelerde rastlamak mümkündür. Eski parasal değerler konusunda uzman olan nümismatistler bu sikkelerin değerini kolaylıkla tespit edebilirken tarihi eserlerin parasal değerlerine aşina olmayanlar için zor olacaktır. Şimdi antika veya tarihi madeni paralarınızın ekspertiz değerini nasıl alacağınızdan bahsedelim.
Geçmiş para birimi sorgusu
Tarihi para talebinde bulunmak için öncelikle parayı aldıktan sonra 3 gün içinde en yakın müze müdürlüğüne giderek elinizdeki paranın tarihi eser olup olmadığını öğrenin. Bu madeni para tarihi eser değilse koleksiyonerlerin ilgisini çekebilir. Tarihi eser ise müze uzmanlarınca takdir edildiğinde 2856 sayılı Kanun kapsamında ikramiye ödenir.
Müzeyi gezmenin yanı sıra nümizmat derneğinden bilgi alabilir veya bölgenizdeki bir nümismatistten antika paranızın değerini öğrenebilirsiniz. Tarihi eserleri inceleyen bu kişiler, alandaki eğitimleri ve tecrübeleri nedeniyle size en doğru bilgiyi verecektir. (Bazı durumlarda müze uzmanları tarafından nümismatistlere atıfta bulunulur.
Peki yakınlarda müze veya nümismat yoksa ne yapmalı? Atabileceğiniz en iyi adım, önce paranın fotoğrafını çekmektir. Çektiğiniz paranın fotoğrafıyla Google Görseller’de veya Yandex Görseller’de arama yapın. Arama motorunun üst kısmındaki Resim Yükle sekmesine tıklayın ve yüklemek istediğiniz fotoğrafı seçin. Fotoğraf yükleme işlemi tamamlandıktan sonra Google, paranıza en yakın olan fotoğrafları listeler.
Listelenen fotoğraflarla ilgili bilimsel makaleler içeren Wikipedia veya web sitelerine rastlayabilirsiniz. Tabii ki Amazon, Etsy veya Aliexpress gibi sitelerdeki resimlerde de görünebilir. Bazı madeni paralar piyasada oldukça büyük olduğunda, fiyatlarının 8-9 dolara düştüğünü görebilir ve pazarlarda satmaya başlayabilirsiniz. Ancak pazaryerlerinde hiç paranız yoksa ve karşılaştığınız siteler paranızın değeri hakkında yüksek açıklamalar yapıyorsa, şansınız yaver gidebilir. Bu şekilde yaptığınız tarihi para sorgusu ile baktığınız sitedeki değeri kullanarak tahmini bir fiyat alabilirsiniz.
Tarihi paralar ve değerleri
Kaşıkçı elmasının nasıl satıldığını veya bulunduğunun hikayesini bilmeyen yoktur. Çöpte bulunup çok uygun fiyata satıldığı söylense de işin aslı şu anda hak ettiği yerde sergileniyor. Kaşıkçı elması örneğini vermemin nedeni, paranızın gerçek değerini ölçmek için tarihi paraları nerede satacağınızı bilmeniz gerektiğidir. Aksi takdirde paranızı değerinin çok altında satmak zorunda kalabilirsiniz.
Bir de elindeki tarihi eserleri 100 TL’ye satanlar var, 10.000 dolara satanlar da var. Alanında uzman bir koleksiyonerle karşılaşırsanız sizinle konu hakkında görüşecektir. Ancak içiniz rahat olsun, hiçbir deneyimli koleksiyoncu sizden ücretsiz antika satın almak istemez. Değeri kadar ödüyorsun.
Ancak Facebook gruplarında veya bazı forum sayfalarında eski paralarınızı alabileceğini söyleyen birçok kişiyle tanışabilirsiniz. Lidya parasının 100 TL’ye satıldığına bizzat şahit olduğumu söyleyebilirim. Bu satışı yapan insanlar, büyük karlar elde etmek isteyenler tarafından başlangıçta paralarının değersiz olduğuna ikna olurlar. Ardından kısa süre içerisinde satış gerçekleşir.
Tarihi eser ve değerlerinin altında bir fiyat elde etmemek için öncelikle kendinizi iyi bilgilendirmelisiniz. Bundan emin olmalı ve Google’da gerekli araştırmayı yapmalısınız. Gerekli araştırmayı yaptıktan sonra tahmini fiyatları öğrenebilir ve doğru fiyatlar için pazarlık yapabilirsiniz. Ancak unutulmaması gereken en önemli şey, karşı tarafın da eski madeni paralardan para kazanmak istemesidir. Başka bir deyişle, sizden en yüksek fiyata satın alırlarsa, o kişi zarar görür. Şimdi para kazandıran eski paralar hakkında bilgi paylaşalım.
Para kazandıran eski paralar
Elinizdeki eski para, cumhuriyet öncesi ve sonrası olmak üzere ikiye ayrılıyor. Cumhuriyet sonrası üretilen madeni paraların değeri baskı ve seri numarasına göre değişmektedir. Az sayıda basılan seriler diğer eski sikkelerden daha değerlidir. Bu madeni paraları değerli kılan bir diğer nokta ise paranın durumudur. Tüm eski paraların değerli olmadığı iyi bilinmektedir. Koleksiyoncu tarafından sergilenebilir ve lisanslanabilir olmalıdır.
Cumhuriyet öncesi madeni paralar ise farklı isimlerle gösterilmektedir; B. Osmanlı dönemi sikkeleri, gümüş sikkeler, Rumi altınları, Mangır, Hayriye altınları. Osmanlı sikkeleri dönemin padişahlarına ve o dönemde alınan kararlara göre değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin; Darphaneler bir süre kapatılıp tekrar açıldıktan sonra sikkelerin üzerine tablolar basıldı.
Peki para kazandıran antik madeni paralar nelerdir? Elinizde tuttuğunuz para, emtianın altın veya gümüş cinsinden değerinden farklı bir tarihi değere sahip olabilir. Tabii ki sadece bu metaller değil, aynı zamanda dökme demir de tarih öncesidir, Roma dönemine aittir vb. Para gibi faktörler onu değerli kılmaktadır. Amazon, Ebay ve Etsy gibi sitelerden 17. yüzyıldan kalma antik paralar satın alabilirsiniz. Bu madeni paraların fiyatları 30 dolardan başlıyor ve 5.000 dolara kadar çıkıyor. Bu kadar kullanışlı ve pahalı olmasının sebebi kesinlikle temiz olması ve üzerinde yazanların anlaşılır olmasıdır.
Elbette tarihi para türleri sadece bu tür sitelerdeki veya ülkemizdeki para türleri değildir. İnka dönemine ait internette işlem gören madeni paralara da rastlayabilirsiniz. Ancak alım satım yapıyorsanız ilk dikkat etmeniz gereken şey bu paraların tarihi eser satışı kategorisine girmediğidir. Ayrıca eski paraların satışı ile ilgili çok fazla dolandırıcılık olduğu da bir gerçektir. Online antika satış sitelerinde sahte ruhsat belgeleriyle satılan madeni para veya bronz madeni paraları görmek mümkündür.
En değerli tarihi paralar
Tek bir para birimini en değerli olarak belirlemek veya paranın değerini ait olduğu zamana göre sınıflandırmak doğru olmaz. Örneğin, antik paraların en büyük satış sitesi olan Vcoins’te, 1980’lerden 4500 Euro değerinde bir madeni para veya 1500’lerden 20 Euro’ya satılan bir madeni para görebilirsiniz. Tarihi eserler ve fiyatları tek bir kriterle değerlendirilemez.
En değerli tarihi paralar yerine öncelikle sahip olduğunuz paranın sınıfını incelemelisiniz. Para eski kağıt para mı yoksa madeni para mı? Genel olarak, önceden basılmış madeni paralar, yani metal madeni paralar, eski tarihi olarak sınıflandırılır. Bu madeni paraların değerini, önce altın mı, gümüş mü, bakır mı, yoksa boyalı demir mi olduğunu inceleyerek anlamaya başlayabilirsiniz.
Tabii madeni para değerine ek olarak, paranın tarihi kısmına da bakmalısınız. Çünkü bir metal olarak değeri ancak malın fiyatı ile kolayca belirlenebilir.
Osmanlı dönemindeki fetihler sonucunda bazı yerlerde paranın değerini düşürmek amacıyla eski zamanların madeni paraları ile birleştirilerek yeniden basılmıştır. Mısır’ın fethinden sonra bile saraydaki altın ve mücevherler eritilip akçe olarak basılmıştır. Bu nedenle 1780 öncesi Osmanlı dönemi altınları çok değerlidir.
Türkiye’de ilk parayı bulan Lidyalılar dışında birçok medeniyet ve imparatorluk burada yaşamıştır. Bunun dışında doğal olarak göçebe toplumlarda ve savaşlarda yer almıştır. Yeraltında veya su altında birçok tarihi eser ve sikke olduğu bir gerçektir. En ünlüleri Lidya sikkeleri, Roma altını, Yunan gümüşü, Bizans altını ve Osmanlı sikkeleri vb. sıralayabiliriz. Bu tür bir altcoin değerlendirmesi için neler yapabileceğinizi yukarıda belirtmiştik.
Antik Sikkelerin Tarihi
Tarihi eserler ve fiyatları hakkında bilgi almak için öncelikle paranın hangi döneme ait olduğunu bilmeniz gerekiyor. Birçok insan parasının Bizans mı, Ermeni mi, Osmanlı mı olduğunu bilmiyor. Yalnızca sembollerden oluşan madeni paralara aşina olmamanız oldukça normaldir. Antik sikkelerin tarihi hakkında bilgi sahibi olmak adına tüm detayları yukarıda sizlerle paylaştık. Bir nümismatiste gitmek, müze yönetimine başvurmak veya elinizdeki paranın resmini Google’da aratmak atabileceğiniz en iyi adımdır. Tabii ki KVMGM web sitesinde 9. yüzyıldan beri basılan madeni paralar hakkında resimli bilgiler bulabilirsiniz. Hertz bile. İsa ve Aziz Meryem’in izlerini görebilirsiniz.
Sikkelerin üzerindeki eski sikkelerin tarihi ile ilgili görüntü, basıldığı dönemi de söyleyebilir. Sikkenin üzerinde aslan, yılan veya diğer hayvan figürlerinin bulunması, milattan önce basıldığına dair büyük bir delildir. Ayrıca paranın üzerinde gladyatör, asker, kraliyet ya da Arapça ve Yunanca yazıların bulunması, zamanın tespiti konusunda büyük ipucu veriyor.
Eski para fiyat listesi
Tarihi eserleri ve fiyatlarını araştırırsanız net değer sunan hiçbir ürün veya satış sitesi bulamazsınız. Bunun temel nedeni, aynı zamana ait veya aynı paraya ait olsalar bile değerlerinin farklı olmasıdır. Alışveriş sitelerinde eski para satan bazı koleksiyoncular görebilirsiniz. Bu madeni paraların birçoğu değerli olmamakla birlikte, bazıları nadir bulunmalarından dolayı yüksek fiyatlara satılmaktadır. Bu satış rakamlarına göre eski bir peşin fiyat listesi oluşturmak elbette mümkün değil.
Forum Antik Sikkeler sayfasında 1000 antik sikke hakkında bilgi bulmak mümkündür. Burası, tarihi madeni paralara sahip olan kişilerin çevrimiçi olarak belirledikleri fiyatlarla satış yaptığı yerdir. Türkiye’deki satış fiyatları ile bu sitedeki eski kasa fiyatları arasında büyük fark var. Bu farklılığın en büyük nedeni, ülkelerdeki koleksiyoner sayısıdır. Örneğin; 20 yıl önce Türkiye’de antik sikkelere büyük ilgi varken bugün aynı ilgiyi görmek çok zor. Bu nedenle bu tür sitelerde eski bir madeni parayı 100 dolara Türkiye’de 1000 dolara kolayca satabilirsiniz.
- Tarihi Sikkeler ve Dönemler
- Lidya paraları
- Roma döneminden kalma paralar
- Bizans dönemine ait sikkeler
- Selçuklu dönemine ait sikkeler
- osmanlı dönemi
- Cumhuriyet Öncesi Dönem
Yukarıda bahsedilen tarihi sikkelerin dönemi, ülkemizde bulunan sikkelerden sonra sıralanmıştır. Bu liste sadece örnek içindir. Ayrıca altın ve gümüş karışımı olan ve farklı medeniyetlere ait olan Elektron Paraları bulmak mümkündür. Ancak cumhuriyet sonrası dönemde basılan madeni paraların – örneğin delikli madeni paraların – diğerleri kadar değerli olmadığını unutmayın. Bu madeni paraların değeri sadece seri numarasına ve basıldıkları sayıya bağlıdır.
Tarihi Eser Madeni Paraları Nerede Satılır
Eski ve tarihi madeni paraların nerede satılacağını bilmek, parayı değerinden satmak için çok önemlidir. Ancak daha önemli soru, mevcut paranın satışının yasal olup olmadığıdır. Tarihi eser statüsüne kavuşan sikkeler, doğası gereği “devlet malıdır”. Bu paraların satılması veya kaldırılması yasal işlemle sonuçlanacaktır.
Öncelikle tarihi eser olduğunu düşündüğünüz parayı en geç 3 gün içerisinde en yakın müze müdürlüğüne götürün ve muayene ettirin. Soruşturmayı yürüten müze uzmanı size en doğru bilgiyi verecektir. Gösterdiğiniz tarihi para, tarihi eser kategorisine giriyorsa, belirlenen değer üzerinden bonus ödemesi yapılacaktır.
Peki tüm bunlar bir yana, tarihi eserler nerede satılıyor? Burada seçim var. Bir nümismatist veya bireysel alıcılara çevrimiçi satış yapabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken tek şey ortalama değeri bulmaktır. Aksi takdirde, bilmeyen pek çok insan gibi, sizden 100$’a 5.000$ olacak olan parayı alabilirler.
- Tarihi para türleri
- Yunan paraları
- Roma paraları
- Bizans paraları
- Yahudi ve İncil Paraları
- Asya Paraları
- Ortaçağ Paraları
- Osmanlı paraları
- Ermeni paraları
- Cumhuriyet dönemi paraları
Yukarıdaki tarihi madeni para türleri, madeni paranın sadece küçük bir kısmıdır. Binlerce çeşit antik sikke var. Bu eski paraların eski Mısır döneminde darp edildiğini düşünün; hatta kara tahta ve kil üzerine basılmıştır. Lidya dönemine ait elektron eksenleri şeklinde madeni paralar bile var. Bu nedenle tarihi madeni paraların değerini ve fiyatlarını belirlemek için bir nümismatist ile çalışmalısınız.
Eski Ermeni parası fiyatı
Ermeni sikkelerinin tarihi 10. yüzyıla kadar uzanmaktadır. O dönemde kullanılan paralara Ermeni dramı denirdi. Bugün eski Ermeni sikkeleri ile altın ve gümüşü buluşturmak mümkündür. Bu madeni paraların değerlerine gelince, ülkemiz ile yurt dışı arasında büyük farklar var. Yurtdışında yaşayan Ermeniler yüksek fiyatlara satın alıyor.
Madeni paranın nadirliği Osmanlı döneminde veya öncesinde değerini artırırken, Ermeni madeni paraları veya madeni paraları da öyle. Bu madeni paraların fiyatları 100 TL ile 20.000 TL arasında değişmektedir.
Osmanlı altını fiyatları
İlk sikke 1300 yıllarında Osmanlı döneminde basılmıştır. Osmanlı öncesi altın sikkeleri Osmanlı İmparatorluğu’nun kurulmasıyla devam etti. Her padişah kendi dönemi için özel sikkeler bastırırdı. 17. yüzyıldan sonra Osmanlı İmparatorluğu’nda kuruş adı verilen büyük gümüş sikkeler ortaya çıktı. Osmanlı İmparatorluğu’nda kullanılan para birimleri aşağıdaki gibidir.
- Akçe
- dinar
- dirhem
- kaime
- Mecidiye
- Hamur
- kuruş
- Cehbez vb.
Lidya paraları
Lidya döneminde paranın bulunmasından önce insanlar arasındaki ticaret takas yoluyla yapılırdı. arpa, buğday vb. gibi ürünler işçilere yevmiye olarak verilirdi. Lidya döneminde paranın bulunmasıyla; Altın, gümüş ve elektron kullanıldı. Uşak, Manisa ve İzmir bölgelerinde bu tür antik Lidya sikkelerine rastlayan çok sayıda yerel halkın olduğu bilinmektedir. Bu sikkelerin bir kısmı deformasyon yoluyla özelliklerini kaybederken, altın ve gümüş sikkeler durumlarını korumayı başarmışlardır.
“Tarihi Madeni Paralar ve Fiyatları” yazımızda eski madeni para fiyatları hakkında bilmeniz gereken tüm detayları derledim. Daha detaylı bilgi almak ve aklınızdaki sorunlar hakkında soru sormak için yorum kısmına yazabilirsiniz.
